“Ze zijn ontzettend goed voor mijn ouders en weten dat het goed komt. Maar ik heb dat vertrouwen nog niet.”

“Het is verstandig om voor te sorteren op de volgende woonstap.” De woorden van de geriater knoopt Erna van Poppel goed in haar oren. Ze weet dat het waar is. Dat het zo ver is. Vanaf dat moment gaat alles in een sneltreinvaart. Erna: “Een indicatie aanvragen en daarmee dit proces starten voelde als verraad. Een spektakel in je hoofd en je hart.” Wat nu volgt is een open en eerlijk ervaringsverhaal. Een must-read voor ouderenzorginstellingen die open staan voor kansen en hun communicatie (met hun bewoners, mantelzorgers en medewerkers) willen optimaliseren.

Ken je dat gevoel, dat je je kind voor het allereerst naar school brengt? Je wilt alles zien en je wilt tegelijkertijd niks zien. Je wilt erbij blijven en tegelijkertijd zo snel mogelijk weg. Om thuis vervolgens alle mogelijke scenario’s door te nemen: hij/zij heeft het niet leuk, wil naar huis, mist zijn ouders, is verdrietig, wordt boos… Erna van Poppel (PR- & LinkedIn-deskundige) stond dit voorjaar aan de andere kant van het spectrum. Ze merkte al enige tijd dat haar ouders het steeds lastiger kregen thuis. Was zelfstandig wonen nog langer verantwoord? Als enig kind kon ze niet overleggen met haar broers en zussen. En dus hakte ze zelf de knoop door: ze vroeg naar aanleiding van de opmerking van de geriater een gesprek aan met de huisarts.

In de verdrukking
Van bureaucratische muren en wachtlijsten merkte Erna niks: het proces ging razendsnel. De huisarts adviseerde om met de praktijkondersteuner te praten. Dat verhelderende gesprek bracht de bal echt aan het rollen. Ze kreeg een ‘casemanager dementie’ toegewezen en vroeg samen met de casemanager een indicatie voor haar ouders aan bij het CIZ. Die indicatie werd gehonoreerd met tweemaal een WLZ5 indicatie. Samen met haar ouders bekeek ze vervolgens twee woonplekken. Binnen zeer korte tijd kwam er een studio beschikbaar die ze na veel wikken en wegen besloot te accepteren. “Meteen bekroop me het gevoel: wat doe ik ze aan…” vertelt Erna. “Ik voelde me schuldig, had buikpijn en voelde me een verrader. Ondertussen moest ik erg veel regelen rondom de verhuizing. Mijn ouders gaven geen tegengas. Ze hadden er vertrouwen in dat ik het beste met hen voor had. Dat was fijn, maar versterkte ondertussen mijn gevoel. Ik wilde álles weten van hun nieuwe woonomgeving en tegelijkertijd niks.”

Schuld(gevoel)
Erna: “Mijn ouders drukten de laatste tijd een grote stempel op mijn leven. De mantelzorg werd steeds zwaarder. Onrust in de avond, gemiddeld 5 telefoontjes per dag, alle afspraken buiten de deur regelen, boodschappen doen, contact met thuiszorg en ‘Saar aan huis’, et cetera et cetera. De zorg voor mijn ouders raakte alle facetten in mijn leven. Mijn eigen leven kwam daardoor in de verdrukking. Een verhuizing naar een ouderenzorginstelling zou voor ons allen rust brengen, maar schuldgevoel overheerste. Ik voelde me een egoïst. Het zorgde voor een spektakel in mijn hoofd en in mijn hart. Tot iemand zei: “Ja maar Erna, het ís ook gewoon jouw schuld. JIJ hebt dit besloten.” Dat was keihard, maar wel de waarheid. Ik wist dat dit de beste weg was, voor mijn ouders en voor mezelf. Toen heb ik een knop omgezet en besloten dat ik er het beste van wilde maken.”

Oog voor de psychische kant
Je verhuist je ouder(s) maar één keer van hun zelfstandige huis naar een tehuis. “Dat gevoel leefde bij mij heel sterk,” vertelt Erna. “Ik heb maar één kans om dit goed te doen. En ik wil het zo goed mogelijk doen. Bij de medewerkers van het nieuwe t(e)huis van mijn ouders merkte ik direct vertrouwen. Ze zijn goed in hun vak en hebben vertrouwen in de tijd. Zij weten uit ervaring dat het (na een periode van wennen) goed komt met hun nieuwe bewoners. Dat ze hun draai vinden. Ik heb deze ervaring als kersverse ‘mantelzorger-van-nieuwe-bewoner(s)’ nog niet en ervaar vooral mijn tornado aan gevoelens (angst, onzekerheid, schuldgevoel).” Erna ziet daar dan ook kansen voor zorginstellingen: “Heb oog voor dit proces van de naaste. Geef tips over het omgaan met deze gevoelens, bied een luisterend oor en geef bijvoorbeeld een overzichtelijk tijdspad af met daarin de globale stappen die iedere nieuwe bewoner doorloopt in het wenproces. Heb naast alle praktische zaken dus ook oog voor de psychische kant van de verhuizing. Voor zowel de nieuwe bewoner(s) als de mantelzorger(s).

Écht ongelegen
Daarnaast had Erna ook behoefte aan concrete afspraken met de medewerkers. “De informatiemappen staan vooral vol met zaken rondom inrichting van het appartement, wassen van kleding en nuttigen van maaltijden. Die informatie is ontzettend handig. Maar ik mis handigheidjes en tips rondom communicatie, planning en werkwijze. Er staat bijvoorbeeld in de map ‘U bent altijd van harte welkom voor bezoek’, maar in de praktijk merk ik dat het op sommige momenten helemaal niet gelegen komt. Het is niet erg om een naaste te laten weten: we vinden het fijn als u op bezoek komt en zien u het liefst rond tijd a, tijd b of tijd c. Hetzelfde geldt voor telefoontjes. ‘U kunt ons altijd bellen’ klinkt heel vriendelijk en open, maar in de praktijk blijkt dat je op sommige momenten écht ongelegen belt. Schroom daarom niet om mantelzorgers te vertellen op welk moment je (uitgebreid) de tijd voor ze hebt, zodat jullie op het gemak door jullie vragen heen kunnen lopen.”

De drie-eenheid
Erna ziet zichzelf (als mantelzorger), haar ouders (als zorgvragers) en de medewerkers (als zorgverleners) als een drie-eenheid. “Samen klaren we deze klus. Laat me weten wat je van me verwacht, hoe ik jullie kan helpen en ondersteunen in jullie werk. Vertel me wat handig is en wat juist niet. Geef mij mijn juiste plek en de juiste tools, zodat we samen onze driehoek kunnen versterken.

Een nieuwe positie
Erna benadrukt meermaals dat haar verhaal geen klacht is jegens de zorg die haar ouders ontvangen. “Die zorg is vaak prima in orde. De medewerkers zijn échte professionals en kennen hun vak als geen ander. Als mantelzorger probeer ik mijn plek te ontdekken en hen zo goed mogelijk aan te vullen zodat we sámen de beste zorg aan mijn ouders kunnen geven. Deze positie is nieuw voor mij. Ik ben bewust onbekwaam, maar wil graag leren. Ik wil zorgverleners uitnodigen om hun kennis met mantelzorgers, familieleden en andere bezoekers te delen. Laat weten hoe ik bijvoorbeeld om moet gaan met weerstand vanuit mijn ouders. Vertel me wat ik beter wel en niet tegen ze kan zeggen. Leer me hoe ik om kan gaan met mijn eigen emoties. Zeker in de tijd rondom en net na de verhuizing. Wat zeg ik mijn moeder als ze me vertelt dat ze naar huis wil? Kom ik elke dag even langs of laat ik ze juist samen wennen aan hun nieuwe omgeving? Deze vragen zijn voor mij als mantelzorger essentiëler dan in welke mand ik de was moet stoppen, zodat hij over twee dagen weer gewassen en gestreken in de kast ligt. Ik zou het fantastisch vinden als er in zorginstellingen naast aandacht voor praktische zaken, meer aandacht kwam voor dit soort communicatie. 

Wil je als zorgorganisatie met dit thema de slag en kun je wel wat tips gebruiken? Bekijk dan de infographic hieronder.

Of boek een gratis adviesgesprek bij Moor Communicatie via de button onderaan deze pagina. Tijdens een (digitaal) gesprek duiken we in jouw communicatiecasus.

Extra tip: is de afbeelding hierboven niet helemaal scherp op jouw pc, laptop of smartphone? Download dan hier het PDF-bestand.